ओलेकर सरकारांच्या राज्यात

माणदेश व माणदेश सीमाभागातील पुराणकालीन राजघराणे अभ्यास दौरा यशस्वी  

ओलेकर सरकारांच्या राज्यात मिळेल त्या वाहनाने प्रवास करुन अभ्यास दौर्‍यावर जाताना संशोधक सुमितराव लोखंडे.

ढालगांव येथील गढीची पाहणी करताना इतिहास  संशोधक  सुमितराव लोखंडे

मरहट्टी संशोधन विकास मंडळाचे सक्रीय सदस्य इतिहास संशोधक सुमितराव लोखंडे सर हे नुकतेच कवठेमंहकाळ तालुक्यातील हटकर घराण्यांतील सरदार घराण्यांचा अभ्यास दौरा पूर्ण करून काल मिरज रेल्वेस्थानकातून कोल्हापूर-गोदिंया (महाराष्ट्र एक्सप्रेस)ने ठाणेच्या दिशेने रवाना झाले. मीही स्वतः त्यांच्यासोबत अभ्यास दौ-यात सहभागी झालो.

सोमवारी सकाळी मी सांगलीवरून अॅटोरिक्षाने मिरज मिशनचौकात उतरलो. तेथून कवठेमंहकाळमार्गे जतला जाणा-या वडापच्या जीपमध्ये बसून कवठेमंहकाळ येथे पोहचलो. तसे लोखंडे सर एक दिवस अगोदरच कोल्हापूर जिल्ह्यातील अभ्यास दौरा करून कवठेमंहकाळ तालुक्यातील देशींग या गावी पोहचले होते. कवठेमंहकाळला सुशांत मंगल कार्यालयात माने-कोळेकर यांच्या विवाह सोहळ्यात लोखंडे सर यांची प्रथमतःच भेट झाली. भेट होण्यापूर्वी लोखंडे सरांशी भ्रमणदूरध्वनीवरून अनेकदा बोलणे झाले होते, परंतु प्रत्यक्ष भेटीसाठीची प्रतिक्षा कवठेमंहकाळांच्या भेटीत संपल्याने खूपच हायसे वाटले. विवाह सोहळा आटोपून मौजे-ढालगांव येथे जाण्यासाठी कवठेमंहकाळ बसस्थानकात पोहचलो, पण बसस्थानकात ढालगांवला जाणारी एस.टी बस नसल्याने तब्बल दोन तास बसस्थानकातच बसून राहावे लागले. दरम्यानच्या काळात बसस्थानकातील वाहतूक नियंत्रण कक्षात चौकशीसाठी गेलो असता रिकामी खुर्ची सोडली तर कोणीही कर्मचारी तेथे आढळला नाही. काही वेळ गेल्यानंतर नागोंळेमार्गे ढालगांवला जाणारी एस.टी बस मिळाली. अर्धा-पाऊन तासात माणदेशातील सीमेवरचे शेवटचे गांव असणारे ढालगांवात पोहचलो. ढालगांव मुख्य चौकातून पायपीट करत लोखंडे सरांसोबत चर्चा करत दिड किलोमीटर अंतरावर रेल्वेस्थानकाच्या नजीक गादी व लोकरीचे जेण बनवण्याचे केंद्र असणा-या शेडवर पोहचलो. तेथे पोहचतो ना पोहचतो तोपर्यंत सुरेशजी घागरे(पांढरे) पाटिल आम्हाला भेटण्यासाठी आले. सुरेशजी घागरे(पांढरे)-पाटिल यांच्या चारचाकीतून व सुभाष खुटाळे(माने) यांचे सोबत ढालगांवात पुराणकालीन मंदिर, हुडी, जीर्ण झालेला राजवाडा, बारव, न्यायदानासाठीची चावडी, कारागृह पाहिले. तसेच सरदार माणिक घागरे(पांढरे) पाटिल व काही ठरावीक घरी भेट देऊन चौकशी करत महत्वपूर्ण चर्चा केली. बहुतांश ऐतिहासिक संदर्भाचे धागेदोरे हाती लागल्यानंतर सायंकाळी सुरेशजी घागरे-पाटिल यांनी त्यांच्या चारचाकीतून आमचे मुंबईस्थित मित्र दाजी बिरू कोळेकर-पाटिल यांच्या आरेवाडीतील राहत्या घरी सोडले. रात्री मुक्कामी दाजी बिरू कोळेकर यांच्या बंधूसोबत म्हणजेच बाळू बिरू कोळेकर-पाटिल यांचेशी आरेवाडी व बिरोबा, धुळोबा देवस्थानविषयी प्रदीर्घ गप्पा झाल्या.  दिनांक ४ जुलै रोजी सकाळचा पाहुणचार घेऊन बिरोबादेव बनात भेट दिली व देवदर्शन करून दाजी कोळेकर-पाटिल यांच्या विनंतीवरून कवठेमंहकाळ तालुक्यात असणारे ऐतिहासिक संस्थानिक ओलेकर सरकार यांचेकडे जाण्याचा निर्णय घेतला. बिरोबा बनातून बंडगर नामक युवकाच्या  दुचाकीवरून नागज फाटा येथे पोहचलो. नागजमध्ये बराच वेळाने प्रतिक्षा केल्यानंतर मिरजच्या दिशेने कोल्हापूरला जाणारी एस.टी बस मिळाली. एस.टी बसने कुची या गावात उतरलो व पुढे कुचीतुन पाणयाच्या पुरवठा करणा-या ट्रकने कवठेमंहकाळला पोहचलो. तेथे राधानगरी तालुक्यातील सरदार बंडगर(जोंग) यांची भेट झाली. तेथून पिकअप जीपने अलकुड एस यागावी ओलेकर(देवकाते) सरकार यांच्या मुलुखात पोहचलो. अलकुडचे शिवाजी ओलेकर(देवकाते) सरकार, कारभारी दिपक गणपत ओलेकर(देवकाते) सरकार तसेच कोकळेचे बाबासो ओलेकर(देवकाते) सरकार, इनामदार, कुलकर्णी यांच्या सोबत ओलेकर सरकारच्या जीर्ण झालेल्या ऐतिहासिक राजवाड्यास भेट दिली. ओलेकर(देवकाते) सरकार या राजघराण्याविषयीची माहीती, ऐतिहासिक स्थळ, ऐतिहासिक वास्तू, कागदपत्रे या सर्वाची आढावा घेत संपूर्ण अभ्यास दौरा पूर्ण केला आणि अलकुड वरून पिकअपजीपने मिरजला पोहचलो. आगामी काळात ढालगांवचे सरदार घागरे(पाढंरे)-पाटिल  व ओलेकर(देवकाते) सरकार या घराण्यांचा अपरिचित इतिहास मरहट्टी संशोधन व विकास मंडळ, संशोधक संतोषराव पिंगळे सर लिखीत स्वरूपात प्रसिद्ध करतील.

✍ आबासो पुकळे.
   पुकळेवाडी , ता- माण.
   ३ जुलै २०१७