मराठा सरसेनापती संताजी घोरपडे यांनी ज्या माणदेशी धनगरी घोडदळाच्या बळावर दिल्ली पर्यत धडक मारली त्या माणदेशात नैसर्गिक द्रोणी पाहायला मिळतात. शंभू महादेवाच्या डोंगर रागांत वसलेले प्राचिन श्री सिध्दनाथ मंदिर हे माझे ग्राम दैवत आहे. विजयी दशमी दस-या निमित्त दर्शनाला गेलो असता डोंगर मध्यावरून घेतलेले माणदेशातील प्रसिद्ध नैसर्गिक द्रोणीच छायाचित्र. पूर्वेला श्री सिध्दनाथाच मंदिर तर पश्चिमेला श्री. शंभू महादेवाच मंदिर आहे. दक्षिण दिशेला माणदेशातील विशाल असे जिरे पठार आहे. पठारावर माण-खटावची सीमा असून सीमेवर भवानी मातेचे मंदिर आहे. जिरे पठारावरून शिखर शिंगणापूरचा महादेव पर्यंतचा प्रदेश नजरेस पडतो. याच शंभू महादेवाच्या मंदिरात बाबाजी निंबाळकर (बाबा लांडे) याचे शुध्दीकरण करून छ.शिवारायांनी हिंदु धर्मात घेतले. तसेच पिलीव, राजेवाडी पर्यंतचा प्रदेश डोळ्यासमोर येतो. ब्रिटिश काळात याच भूमीत माणदेशी बंड घडले. माणदेशी बंडाचा नायक कुकुडवाड गावचा रामोशी समाजातील बाज्या बैज्या आहे. भारतीय संसदेत पहिले मराठी भाषण करणारे क्रांतिसिंह नाना पाटिल यांच्या बरोबर पत्रि सरकार मध्ये अग्रभागी असणारा तुकाराम पुकळे उर्फ चेचम्या तुक्या ही याच माणदेशातील पुकळेवाडी गावचा. मानाड्क राजाचा नावाने प्रसिद्धीस पावलेला प्रदेश म्हणजे माणदेश...! पुकळेवाडीच्या सिमेवर वळई नावाचे लोणारी समाजाचे गाव आहे. इतिहासकालिन 'वळईचा ताम्रपट' आहे. या ताम्रपटात कुकुत्वट, हिमगीरी व मानाड्क राजाचा नावाचा उल्लेख आढळतो. मायणी-म्हसवड दरम्यान कुकुत्वट नावाचे कुकुडवाड आणि हिमगीरी नावाचे हिवरवाडी गाव आढळते. मायणी-कुकुडवाड रस्त्यावर नैसर्गिक खिंड ही आढळते. वायव्य दिशेला धनवडेवाडी हे गाव पुसेगाव निवासी संत सेवागिरी महाराज यांच्या पदस्पर्शाने पावन झालेले गाव आहे. या परिसरात आठ वाड्या व नववे गाव आहे. धनवडेवाडी येथे पूर्वी पंचक्रोशीतील लोक एकत्र येऊन पुरण-पोळी बनवून सेवागिरी महाराजांचा उत्सव साजरा करीत आता ही परंपरा मोडकळीस येऊन लोप पावत चाललेली आहे. मस्करवाडी,कारंडेवाडी, पुकळेवाडी या गावात अस्सल माणदेशी बोली भाषा ऐकायला मिळते. या परिसरात डोंगर माथ्यावर पवन चक्या भिरभिरताना दिसतात.
- आबासो पुकळे,
Oct 19, 2016 ·
No comments:
Post a Comment