जाऊ चला जिरे पठारावर

जिरे पठार, तुकाईदेवी मंदिर(भवानीमाता), गव्हानी. 

माणदेशातील प्रसिद्ध जिरे पठार. पठारावर काळी मृदा असून. ५० वर्षापुर्वी पठारावर शेती केली जात होती.  या पठारावर जाण्यासाठी शेरीच्या डोंगरातून पाऊल वाट होती. परंतु दहा वर्षापूर्वी पठारावर मोठमोठे भांडवलदारानी Wind Power तयार करण्याचे ठरवले आणि तेव्हापासून येथे माण- खटावच्या सिमेवर असणाऱ्या नैसर्गिक खिंडीतून पठारावर जाण्यासाठी वाहनमार्ग तयार करणयात आला. पठारावर जिकड़े पहावे तिकडे पवनचक्कीची पाती भिरभिरत आहेत. ब्रिटिश काळात जिरे पठारावरून जोतिबा डोंगर आणि शिंगणापुरचा शंभू महादेव डोंगर दुर्बिनिच्या सह्याय्याने इंग्रज पाहत होते, असे सांगितले जाते. "जुलमी सावकरांना लुटायचे आणि गोरगरीबांना धन, धान्य वाटायचे" अशी कथा असणाऱ्या माणदेशी बंडखोर 'बाज्या-बैज्या' या मामा भाच्याच्या जोडिने या पठारावर काहीकाळ आश्रय घेतला होता.

माण आणि खटावच्या सिमाहद्दीत तुकाईदेवीचे मंदिर आहे. 'तुकाईदेवी' ला भावनिमाता या नावाने सबोधले जाते. या देवीला मेंढ़पाळ वनदेवी बोलतात. एखाद्या व्यक्तिस नायटा उठल्यास या देवीचा प्रकोप असतो, अशी येथील लोकांत धारणा आहे.  नायटा उठल्यास देवीला नैवद्यासह श्रीफळ फोड़ावे, अशी लोकांची समजूत आहे. पाचवड, कटरेवाडी, कुकुडवाड, पुकळेवाडी, मानेवाड़ी येथील लोकांत देवीबद्दल श्रद्धा आहे. 
गव्हानीत हिवर, कारीची झाड़, पळस, फड्या निवडूंग, वाघाट्या, करवंदाच्या जाळ्या, वनऔषधि वनस्पति खुप आहेत. 
- आबासो पुकळे.
@ पुकळेवाडी, १२ मे २०२०.